'Meer leden betekent meer verantwoordelijkheid'

Directeur amateurvoetbal Jan Dirk van der Zee: "Het EK vrouwen 2017 in Nederland moet een mijlpaal worden." - Foto: KNVB Media

In Nederland zijn meer voetballers dan ooit, staat in het KNVB-jaarverslag van seizoen 2015/’16. Directeur amateurvoetbal Jan Dirk van der Zee gaat in op de verantwoordelijkheid die dat meebrengt, en kijkt naar investeringen in de toekomst om het voetbal voor iedereen zo toegankelijk mogelijk te houden.

De KNVB telt opnieuw meer leden dan vorig jaar: liefst 1.231.561 voetballers zijn, onder de vlag van de bond, wekelijks actief op en rond de voetbalvelden. Een stijging van 0,36% ten opzichte van het seizoen 2014/’15. Meer leden brengt automatisch ook meer verantwoordelijkheid met zich mee. De KNVB voelt en neemt deze.

Meer leden

Er wordt continu nagedacht over nieuw aanbod van voetbalvormen, een leven lang voetbal als uitgangspunt

Wederom meer leden, hoe komt dat?
“Dat komt vooral door het meisjes- en vrouwenvoetbal, die groep blijft nog steeds groeien. In het bijzonder de jongsten tot 9 jaar. De toename van onze leden is misschien minimaal, maar ik ben er blij mee. Toen ik een kleine twee jaar geleden in Zeist begon, werd me gezegd dat het aantal de komende jaren vermoedelijk alleen maar zou dalen. Die gedachte is reëel op wat langere termijn, gebaseerd op de demografische ontwikkelingen in bijvoorbeeld krimpgebieden. Dat zijn regio’s waar de bevolking daalt of verandert van samenstelling. De overheid heeft zelfs vijf ‘krimpprovincies’ benoemd om de structuur te versterken. Daarom moeten we blijven investeren. Er wordt continu nagedacht over nieuw aanbod van voetbalvormen, een leven lang voetbal als uitgangspunt. Van welpenvoetbal voor de jongsten tot walking football voor vitale ouderen, het aanbod moet in alle leeftijdsgroepen aantrekkelijk zijn. De nieuwste vormen lijken aan te slaan, maar we moeten wel alert blijven. Voetbalvormen met commerciële partners kunnen ook interessant zijn. Zaalvoetbal op middelbare scholen bijvoorbeeld, in combinatie met muziek en dans. Meer scholieren in beweging. Die spelvorm hebben we dit jaar geïntroduceerd met partner Coca-Cola. Nieuwe doelgroepen binden is cruciaal. Mijn ondernemershart gaat daarvan kloppen.”

Een eventuele daling van leden betekent ook minder contributies.
“Dat telt voor ons bepaald niet het zwaarst, maar is natuurlijk een substantieel onderdeel van onze begroting. Voor een gezonde samenleving willen we de mensen aan ons blijven binden en voetballiefhebbers met elkaar verbinden. Nu we dit jaar wederom meer leden hebben, neemt ook onze verantwoordelijkheid toe. De KNVB voelt dat en neemt die. Hoe kunnen we het voetbal optimaal blijven organiseren voor al die ruim 1,2 miljoen leden? We monitoren uitvoerig hoe het hen bevalt, of alles verloopt zoals het hoort. Dat we ruim voor het tv-programma Zembla, dat het kunstgras onder vuur nam, al bij de overheid aandrongen op nieuw onderzoek, is daarvan een voorbeeld.”

We willen onze gezonde huishouding verder versterken en blijven investeren in het voetbal

Financieel

Hoe staat het amateurvoetbal er financieel voor?
“In seizoen 2015/’16, het tweede jaar van het nieuwe financiële beleid na een zeer zware periode voor de sectie amateurvoetbal, heeft het herstel van de financiële positie doorgezet. We ‘plussen’ dit jaar een resultaat van 2,5 miljoen euro. Ook is ons weerstandsvermogen, dat is gestegen naar 9,6 miljoen, in twee seizoenen tijd aangezuiverd. We hebben weer vet op de botten. Vergeet niet dat we van ver komen, een seizoen eerder is er zwaar gereorganiseerd en hebben nogal wat maatregelen genomen. We hebben nu aanzienlijk minder huisvestingskosten, omdat we van zes naar drie regionale steunpunten zijn gegaan en eentje daarvan in Zeist zit. Door bestuurlijke vernieuwingen zijn ook de bestuurskosten fors gedaald. Dat betekent niet dat we achterover kunnen hangen. Zoals al aangegeven, de verwachting dat we mogelijk in ledenaantal kunnen dalen, is een belangrijke risicofactor.”

Wat gebeurt er met die 2,5 miljoen euro winst?
“We willen onze gezonde huishouding verder versterken en investeren in het voetbal. Dat is ook wat onze ledenraad amateurvoetbal wil. Maar we zien ook dat we met een paar risico’s te maken hebben en waakzaam moeten blijven. Als het nieuwe kabinet straks in 2017 via een ‘onzalig’ plan het BTW-tarief op de schop gooit en het lage tarief wegvalt, dan kost dat het amateurvoetbal miljoenen. Denk ook aan de jaarlijkse bijdrage van de Toto/Lotto, blijft die in de toekomst gelijk? We denken van wel, maar je moet wel voorbereid zijn als dat niet zo is. Vandaar dat het belangrijk is dat ons weerstandsvermogen groot is.”

De bijdrage van Toto/Lotto was bijna 4,5 miljoen euro. Wat deed de KNVB daarmee?
“Dat bedrag wordt sinds jaar en dag volledig geïnvesteerd in de ontwikkeling van het amateurvoetbal. Het meisjes- en vrouwenvoetbal, talentontwikkeling in het jeugdvoetbal, we dragen financieel bij aan de opleiding van scheidsrechters, coaches en ander kader. Na de fusie tussen Staatsloterij en Lotto, verwachten we dat het bedrag gelijk blijft. De politiek wil in de toekomst ook de meeropbrengsten van online kansspelen naar de sport laten gaan, als deze worden gelegaliseerd. Dat biedt kansen voor het gehele voetbal.”

Nieuw model

2015/’16 was het eerste seizoen met een directeur-bestuurder en een Raad van Toezicht. Hoe bevalt dat model?
“Het functioneert goed. We hebben hele korte lijnen. Dat moet ook, wil je snel kunnen handelen. Onze Raad van Toezicht – als onderdeel van het eerder geaccordeerde ledenraadmodel – is bij de amateurs onbezoldigd, maar het zijn stuk voor stuk professionals met een voetbalhart.”

Eén KNVB, wat betekent dat voor het amateurvoetbal?
“Niets anders dan voor onze collega’s van Betaald Voetbal. We zijn een en we voelen ons een. Dat merk je dagelijks op het bondsbureau. Dat merkte je ook bij de recente ontwikkelingen in het bestuur betaald voetbal. Dan gaat het bij de amateursectie ook vooral daar over. De bestuurlijke onrust binnen betaald voetbal is natuurlijk merkbaar binnen amateurvoetbal, dat schaadt ons ook. Ik krijg van buitenaf vragen op me af: ‘En hoe zit dat in het bestuur van het amateurvoetbal, hoe lopen die besluitvormingsprocessen bij jullie?’ En andersom zaten wij in zo’n zelfde schuitje, toen we in een financiële crisis zaten. Dat was bij betaald voetbal ook een voelbaar thema. Strikt juridisch lopen er wel scheidslijnen, die zijn bestuurlijk en fiscaal ook wenselijk. Vergelijk het met een club, die voor het clubhuis een aparte stichting heeft, om financieel risico te spreiden. Maar het blijft wel één club.”

Voetbalpiramide

Het herstel van de voetbalpiramide, niet bepaald zonder slag of stoot, was een historisch besluit. Met ook het beoogde effect?
“Het is nog te vroeg om een volledig beeld te hebben. We gaan een jaar aan de slag en dan goed evalueren. Bij het begin was er kritiek, maar ik heb het idee dat die deels verstomd is. De eerste koudwatervrees is wel weg, de overgang verloopt over het algemeen soepel. De invoering van de Tweede divisie en Derde divisie was daarin cruciaal. Beide divisies kennen hun eigen, trapsgewijs opgebouwde licentievoorwaarden. Het doel van dit systeem is tweeledig. Enerzijds vergemakkelijkt het een overgang naar het betaalde voetbal, waar de eisen strenger zijn, anderzijds zorgt het voor een eerlijk speelveld, omdat alle clubs in een en dezelfde divisie aan dezelfde voorwaarden dienen te voldoen, en zo zorgt voor het behoud van continuïteit en kwaliteit van de clubs in de Tweede en Derde divisie. Het levert ook kritiek op: kunnen clubs er allemaal aan voldoen? We evalueren elk onderdeel. Sportief zijn er in elk geval door de samenvoeging van de zaterdag en zondag al nieuwe, spannende duels ontstaan. Of de supporter dat ook zo beleeft, gaan we uiteraard onderzoeken. Maar je kunt in theorie voortaan vanaf de vijfde klasse promoveren naar de Eredivisie. Dat mag je inderdaad historisch voor ons voetbal noemen.”

Het gemiddeld aantal bezoekers bij wedstrijden in de Eredivisie Vrouwen ligt bijna 80% hoger dan in het seizoen 2014/’15

Bent u tevreden met de ontwikkeling van het vrouwenvoetbal?
“Met onze Eredivisie Vrouwen gaat het goed, sinds de verandering naar een competitie met alleen Nederlandse clubs. Het gemiddeld aantal bezoekers bij wedstrijden ligt bijna 80% hoger dan in het seizoen 2014/’15, toen de Belgische clubs nog deelnamen. Met de Oranjevrouwen hebben we een mooi seizoen gehad met de organisatie van het Olympisch kwalificatietoernooi. Helaas geen Rio gehaald, maar wel ontzettend veel mensen die het vrouwenvoetbal hebben omarmd. Dat toernooi had volle stadions, veel mediabelangstelling en leverde ons financieel drie ton extra op. Ik herhaal, geen Rio. Maar die boost in het land willen we wel meenemen naar het EK 2017 in Nederland, waarvan volgende week de loting plaatsvindt. Dat toernooi moet een mijlpaal worden.”

U heeft het nu over de top. Hoe zit het met de breedte?
“Cijfers bewijzen, met het meisjes- en vrouwenvoetbal in zijn geheel gaat het goed. Maar juist hier moeten we er voor waken dat die nieuwe leden het leuk blijven vinden. We moeten alert zijn op wat deze doelgroep van ons wil. Daar kijken we zorgvuldig naar. Wat verwachten vrouwen en meiden van onze clubs en voldoen we wel? Hoe worden hun duels gepland, is de arbitrage afdoende geregeld, zijn de kleedkamers in orde, zijn er activiteiten in de clubhuizen waar vrouwen en meiden zich door aangetrokken voelen. We zijn er voor het hele voetbal en daar hoort het vrouwenvoetbal bij. Dat bewijzen we door juist ook aan de onderkant te investeren. Het hele landschap moet worden ondersteund. Of het nu plezier is of talent, we moeten het allebei goed organiseren.”

Veiliger sportklimaat

Hoe staat het met veiliger worden van ons sportklimaat, één van uw speerpunten?
“De KNVB blijft zich samen met verenigingen en leden inzetten om van alle voetbalvelden een plek te maken, waar iedereen op een plezierige en toegankelijke manier van het spel kan genieten. Een van de programma’s die de KNVB inzet is het actieplan Naar een Veiliger Sportklimaat, waarin de georganiseerde sport aan de slag gaat om het sociale klimaat op en rond de velden te verbeteren. Dat actieplan is verlengd tot en met 2018. Het is een plan dat er voor zorgt dat de verantwoordelijkheid op dit gebied constant in ons onderbewustzijn zit.”

Wat doet de KNVB zoal op dat vlak?
“We zijn zwaarder gaan straffen. Zo blijf je bijvoorbeeld écht te allen tijde af van de scheidsrechter of zijn assistenten. Preventief hebben we allerlei zaken ingevoerd. Het spelregelbewijs voor B-junioren, de zogeheten ‘blauwe kaart’ om sportiviteit rondom de velden te stimuleren, informatieavonden bij clubs. Maar ook stimuleren we om mensen een tweede kans te geven, samen met HALT. Daarnaast blijven we communiceren met verenigingen waar het risico op gedoe hoog ligt. Ik hoop dat dit programma de komende jaren op de voetbalkalender blijft staan. We boeken namelijk echt vooruitgang qua sportiviteit en respect. Elk weekeinde worden er in Nederland 30.000 officiële amateurvoetbalduels gespeeld, jaarlijks zo’n 750.000 stuks. Ieder incident is er één te veel, maar het gaat om iets meer excessen dan 300 per jaar. Dat is dus in 0,04 procent van alle wedstrijden dat er iets ergs gebeurt. En de trend is dat het cijfer verder daalt.”

Voetbal is ontwikkeling Lees hier het gehele jaarverslag van de KNVB. Financieel gezond, alle kansen voor ontwikkeling Lees hier een interview met financieel directeur Ron Francis.