Scoren in stilte in de nationale dovenzaalcompetitie

Mariska Nieborg (rechts) viert op het NK een goal van FC Zaanstad. - Foto: KNVB Media

FC Zaanstad en Zwaluwen Utrecht 1911/ DSV Catharijne ’83 hebben hun nationale titels in de dovenzaalvoetbalcompetitie geprolongeerd. Naast de sportieve uitdaging heeft deze competitie voor voetballers met een auditieve beperking ook een grote sociale betekenis. “Normaal sta ik altijd met 1-0 achter. Hier is iedereen gelijkwaardig, omdat we dezelfde taal spreken. Gebarentaal.”

Sinds het seizoen 2021/’22 wordt de landelijke dovenzaalcompetitie onder de vlag van de KNVB georganiseerd. Een vanzelfsprekende stap om voetballers met een auditieve beperking te integreren binnen de voetbalbond. Een aantal dovenverenigingen ging daarvoor een nieuwe samenwerking aan met een reguliere voetbalverenging. Andere dovenverenigingen, zoals GDVV Martinistad, namen al deel aan de reguliere competitie én de dovencompetitie die voorheen werd georganiseerd door de Koninklijke Nederlandse Doven Sport Bond (KNDSB).

• Om voor dovenvoetbal in aanmerking te komen mag er pas vanaf 55dB 'gehoord' worden

Dovenzaalcompetitie Meer weten over deze competitie? Kijk hier wat er allemaal mogelijk is.

Drie competitiedagen

Na de eerdere speelronden in Arnhem en Eindhoven werd de strijd om de landstitels zondag in Sportstad Heerenveen definitief beslist door de 12 mannenteams en 4 vrouwenteams. De kampioenen van vorig jaar prolongeerden hun titel; FC Zaanstad werd kampioen bij de mannen, terwijl bij de vrouwen Zwaluwen Utrecht 1911/ DSV Catharijne ’83 als beste team uit de strijd kwam. De bekerfinale werd zowel bij de mannen als de vrouwen een prooi voor GDVV Martinistad.

De toevallige passant in het Friese multisportcomplex naast het Abe Lenstra Stadion keek best even vreemd op. Hier werd op hoog niveau gezaalvoetbald, maar toch ontbrak er iets. Een paar ogenblikken later viel het figuurlijke kwartje: er was nauwelijks geluid. Geen geschreeuw, geen verbale protesten, geen fluitsignalen van de scheidsrechter. Daardoor waren de voetbewegingen van de spelers op de vloer extra duidelijk hoorbaar, net als het stuiteren van de bal. De arbiters leidden de duels met behulp van de vlag. Coaches en spelers ‘praten’ met hun handen en armen; gebarentaal dus.

Reguliere teams

In Nederland zijn er teams die uitsluitend dove, slechthorende of CI-dragende voetballers herbergen, maar veel spelers met een auditieve beperking draaien gewoon mee in reguliere teams. Zoals Mariska Nieborg (29) die met Os Lusitanos op het hoogste niveau (Eredivisie Vrouwen) uitkomt en afgelopen vrijdag in Rotterdam de KNVB Bekerfinale tegen FC Marlène speelde. “Als je wilt voetballen, dan is doofheid niet het probleem. Dan zie je vandaag. Mochten er al obstakels zijn, dan vallen ze hier weg.”

'Voetbal is geen praatsport'

Het is fijn om in de dovenzaalcompetitie te spelen. Dit is mijn wereld. Het voelt gelijkwaardig.

Als jong meisje was Nieborg vol van paardrijden, totdat het haar vader lukte haar over te halen om eens mee naar het voetbal te gaan. Schoolvoetbal deed de rest, waarna ze bij het Veendamse vv Wildervank in het Onder 14-team begon. In de horende competitie. “Dat ging vanzelf. Ik vond het leuk, was fanatiek en wilde leren. Een paar keer kreeg ik wel te horen dat ik niet kon communiceren, maar dat was snel over. Voetbal is geen praatsport. Ik kwam om te voetballen, te leren en samen te spelen. Puur uit het hart.”

Communicatie komt altijd ter sprake, als het dove of slechthorende voetballers in een horende competitie betreft. Een kwestie van bewustwording, denkt Nieborg. En het maken van heel duidelijke afspraken, zoals bij Os Lusitanos het geval is. Over systemen, spelhervattingen en dergelijke. “Met simpele gebaren komen we een eind, maar het is wel zo dat ik altijd met 1-0 achter sta. Ik moet zoveel mogelijk om me heen kijken, naar links en rechts stappen en de combinaties zien te vinden. Dat heeft er weliswaar voor gezorgd dat ik in voetballend opzicht veel gevoel voor de ruimtes heb ontwikkeld, maar ik ben wel degene die zich altijd moet aanpassen. Daarom is het zo fijn om in deze dovenzaalcompetitie te spelen. Dit is mijn wereld. Hier voel ik me thuis en kan ik me makkelijker bewegen. Het voelt gelijkwaardig.”

Voertaal is gebarentaal

En zo is het ook. Tijdens deze derde en beslissende speelronde van de landelijke competitie lijkt iedereen zich thuis te voelen. Binnen de lijnen gaat het om het ‘echie’, daarbuiten gaan de teams amicaal met elkaar om en vinden elkaar in gebarentaal. Meer dan ooit is dit een teamsport. Juist dat sociale aspect van deze competitie is voor Mariska Nieborg een grote meerwaarde. “De voertaal hier is gebarentaal en dat is het grote verschil. Ik kan alles beter in gebarentaal. Dus ook voetballen. De focus ligt op plezier en het sociale aspect. Het is ontzettend gezellig om iedereen drie keer per jaar weer eens te zien. Daarnaast kan ik mezelf hier ook in de kijker spelen voor het Nederlands team.”

Aan het NK deden dit seizoen 12 mannen- en 4 vrouwenteams mee. Zeker bij de vrouwen ligt het veld open voor meer teams. Om die te bereiken zal de dovenzaalcompetitie meer zichtbaar moeten worden. “Zaalvoetbal op zich is al veel minder zichtbaar dan het veldvoetbal”, weet Nieborg. “Het is natuurlijk belangrijk waar je hart ligt, maar zeker voor dove voetballers is het net even makkelijker om in de zaal in te stappen. De ruimtes zijn kleiner, er staat minder speelsters op de vloer en je kan elkaar zien. In die zin maakt dat de drempel om te gaan voetballen zeker kleiner.”

Dovenvoetbal Voetbal voor doven en slechthorenden is identiek aan het reguliere voetbal en wordt gespeeld volgens de regels van de FIFA.