KNVB Galerij, aflevering 13: Pijnlijke herinnering aan 1978

De afdruk van de FIFA World Cup, een herinnering aan de deelname van Oranje aan het WK 1978. - Foto: KNVB Media

De KNVB Campus in Zeist herbergt vele historische schatten uit het rijke verleden van de voetbalbond, opgericht in 1889. In aflevering 13 van de KNVB Galerij aandacht voor een afdruk van de FIFA World Cup, een herinnering aan de deelname van Oranje aan het WK 1978 en de bal op de paal van Rob Rensenbrink.

Het Nederlands elftal toont in de jaren zeventig meerdere gezichten. Nadat Oranje op het WK 1974 de wereld heeft verbaasd en overrompeld met zijn indrukwekkende totaalvoetbal, laat het team zich op het EK 1976 van zijn slechtste kant zien. In de halve finale tegen Tsjecho-Slowakije krijgen Johan Neeskens en Willem van Hanegem een rode kaart en loopt ook Johan Cruijff een schorsing op. Het levert een 3-1 nederlaag en het (zelf ingediende) ontslag van bondscoach George Knobel op. Het topteam van 1974 lijkt, bij aanvang van de kwalificatiereeks voor het WK 1978 in Argentinië, alweer op zijn retour.

‘Trek Cruijff over de streep!’

Dat blijkt gelukkig mee te vallen. In een poule met België, Noord-Ierland en IJsland blijft Oranje alle zes duels ongeslagen, slechts de Noord-Ieren weten een puntje van de vice-wereldkampioen af te snoepen. Ondanks de soepele kwalificatie reist Oranje in mei 1978 zonder al teveel verwachtingen naar Zuid-Amerika. Dat is - behalve het ontbreken van steun van Oranjesupporters in het verre Argentinië - mede te danken aan de afzegging van twee belangrijke spelers van het finaleteam uit 1974: Johan Cruijff en Willem van Hanegem.

Waarom beide spelers niet mee gaan blijft in nevelen gehuld. Van Hanegem voelt zich naar eigen zeggen mentaal en fysiek niet fit genoeg voor een WK, maar lijkt ook geen genoegen te willen nemen met de rol van wisselspeler die bondscoach Ernst Happel voor hem ziet. Bij Cruijff lijken eveneens meerdere zaken een rol te spelen: het zwembad-incident in 1974, een gijzeling in Barcelona in 1977, mentaal niet meer in staat om een WK te spelen, een afkeer van Argentinië en de wens om op zijn 31ste te stoppen met voetbal. Wat de reden ook mag zijn, Cruijff gaat niet mee, ondanks een campagne van de TROS (‘Trek Cruijff over de streep!’) om hem over te halen.

De bal op de paal

Zonder Cruijff en Van Hanegem start het Nederlands elftal moeizaam. Slechts op doelsaldo weet de ploeg de tweede ronde te bereiken, waarna Oranje ineens weer de geest krijgt. Oostenrijk wordt met 5-1 aan de kant gezet, tegen West-Duitsland wordt het 2-2 en in het beslissende groepsduel tegen Italië zorgen twee vlammende afstandsschoten van Ernie Brandts en Arie Haan voor een 2-1 overwinning (en een finaleplaats). Gastland Argentinië is daarin de tegenstander en dat is aan alles te merken.

De sfeer in en rond het stadion is angstaanjagend en de scheidsrechter, de Italiaan Sergio Gonella, laat zich volledig inpalmen door de Argentijnen. Oranje komt in een spectaculaire en harde wedstrijd met 1-0 achter, maar weet vlak voor tijd via Dick Nanninga op gelijke hoogte te komen. Dan volgt het moment waar vele Oranjesupporters nog steeds wakker van liggen: na een pass van Ruud Krol schiet Rob Rensenbrink de bal in de laatste minuut op de paal. Geen doelpunt en de wereldtitel, maar verlenging, waarin Argentinië twee keer scoort en zich zo tot wereldkampioen kroont. Oranje eindigt, net als in 1974, als tweede. In plaats van de echte beker ontvangt het Nederlands elftal een afdruk ervan, een pijnlijk aandenken aan hoe dicht Nederland bij de wereldtitel was.

De bal van Rensenbrink op de paal Slechts een paar centimeter was Oranje in 1978 van de wereldtitel verwijderd.

KNVB Galerij

In de rubriek KNVB Galerij krijgen ‘verborgen’ memorabilia van de KNVB Campus de aandacht die ze verdienen. Eerder verschenen in deze serie onder meer Het schilderij van Pim Mulier, een uniek zwart-wit tenue van het Nederlands elftal en een door Louis van Gaal gesigneerde vaan.

KNVB Galerij Bekijk hier nog veel meer interessante items in de KNVB Galerij