KNVB Galerij, aflevering 44: Herinnering aan Nelson Mandela

In 1997 speelde Oranje in Zuid-Afrika om de Nelson Mandela Inauguration Challenge Cup. - Foto: KNVB Media

De KNVB Campus in Zeist herbergt vele historische schatten uit het rijke verleden van de voetbalbond, opgericht in 1889. In aflevering 44 van de KNVB Galerij aandacht voor de Nelson Mandela Inauguration Challenge Cup, de trofee die ter ere van de verkiezing van Nelson Mandela tot president van Zuid-Afrika in het leven werd geroepen.

In 1994 gebeurt het dan echt: nadat Nelson Mandela enkele jaren eerder is vrijgelaten uit de gevangenis, wordt hij bij de eerstvolgende verkiezingen gekozen tot president van Zuid-Afrika. Ter ere van zijn aanstelling organiseert de Zuid-Afrikaanse voetbalbond een jaarlijkse interland, waarvan de opbrengst naar het Nelson Mandela Children’s Fund gaat.

Zambia is in 1994 de eerste tegenstander, gevolgd door Argentinië en Brazilië. Nederland ontvangt in 1997 een uitnodiging.

Onderscheiding Gullit

De oorsprong van de uitnodiging ligt in de verkiezing van Ruud Gullit tot Europees Voetballer van het Jaar in 1987. De voetballer draagt zijn prijs, de Gouden Bal, op aan – de dan nog vastzittende – Nelson Mandela, een gebaar dat in Zuid-Afrika niet onopgemerkt blijft.

Na zijn vrijlating en vervolgens verkiezing tot president van Zuid-Afrika, wil Mandela de voetballer (en Nederland) op gepaste wijze bedanken. De wedstrijd om de Nelson Mandela Inauguration Challenge Cup is daarvoor een goede aanleiding. Gullit, op dat moment speler/coach bij Chelsea, reist – na wat geharrewar over verdwenen gefaxte uitnodigingen en bevestigingen - separaat van het Nederlands elftal naar Zuid-Afrika.

Grote idool

In eerste instantie willen de KNVB en bondscoach Guus Hiddink Gullit opstellen als ere-aanvoerder, maar Gullit voelt zich niet fit genoeg en bedankt voor de eer. Hij volgt het duel vanaf de tribune, zittend naast zijn grote idool Mandela.

Tijdens de rust van het duel tussen Zuid-Afrika en het Nederlands elftal wordt Gullit door Mandela op het veld onderscheiden met de State Award, de hoogste onderscheiding van het land. Daarmee mag hij zichzelf voortaan 'Commandeur in de Orde van de Goede Hoop' noemen, maar Gullit blijft bescheiden. "In dit land is maar één ster en dat is Mandela."

Eenvoudige overwinning

Uiteraard is er ook nog de wedstrijd. Die blijkt als affiche interessanter dan in het echt. De Zuid-Afrikaanse bondscoach spaart zijn beste spelers vanwege een geplande WK-kwalificatiewedstrijd tegen Zambia, terwijl Oranje zonder spelers van Ajax naar Zuid-Afrika is gevlogen. De Amsterdamse club toert op verzoek van de hoofdsponsor door Zuid-Amerika en is, tot ergernis van bondscoach Hiddink, niet bereid zijn internationals af te staan.

Tegen het B-elftal van Bafana Bafana, zoals de bijnaam van het Zuid-Afrikaanse team luidt, komt het Nederlands elftal geen moment in de problemen. Giovanni van Bronckhorst opent de score in de 8e minuut met een fraai afstandsschot, een actie die in de 62 minuut gekopieerd wordt door Jean-Paul van Gastel. Pierre van Hooijdonk kopt nog op de lat en een bal van Aron Winter wordt nipt op de lijn gekeerd, zodat de wedstrijd eindigt in 0-2.

Na afloop van het duel is dat alles snel vergeten, wanneer de spelers kennis maken met Nelson Mandela. Dit is voor alle aanwezigen het hoogtepunt van de trip, met name voor Clarence Seedorf die enkele boeken over en van Mandela heeft meegenomen en ze gesigneerd weer mee naar huis krijgt. Na een safari in het Kruger Park vertrekt Oranje tevreden terug naar Nederland, met de Nelson Mandela Inauguration Challenge Cup in de koffer. De trofee is tegenwoordig te vinden in de bestuurskamer van de KNVB Campus.  

KNVB Galerij

In de rubriek KNVB Galerij krijgen 'verborgen' memorabilia van de KNVB Campus de aandacht die ze verdienen. Eerder verschenen in deze serie onder meer Het schilderij van Pim Mulier, de bal van Just Göbel uit 1912, de EK-beker van 1988 en een door Louis van Gaal gesigneerde vaan.