Geen doelpunten, eindstand 1-2

Foto:

Vier minuten en twintig seconden duurt het. De bioscoopbezoeker gaat er maar eens lekker voor zitten, voor deze noviteit in het Polygoon-journaal. De groote voetbalwedstrijd Holland - België, door België met 2-1 gewonnen,” zo laat de aankondiging enthousiast weten. Het is 7 mei 1922 en de mensen van Polygoon zijn met serieus materieel uitgerukt om in Amsterdam filmopnamen te maken van een voetbalwedstrijd van het Nederlands elftal, een primeur.

Het is de eerste keer in de vaderlandse geschiedenis dat een samenvatting van een duel te zien is in de bioscopen van ons land. Een geluidloos beeldverhaal is het, opgenomen met één camera en telkens onderbroken door tekstkaarten in beeld waarin wordt uitgelegd wat we zojuist hebben gezien: “Het Nederlandsche en het Belgische elftal betreden onder de tonen van de volksliederen het veld” en “De toss”.

Monsieur Louis Fourgeous is de scheidsrechter, hij is speciaal voor de gelegenheid uit Frankrijk overgekomen. Met zichtbaar plezier. –Louis kijkt olijk de camera in –en waarom ook niet, het is in 1922 nogal een uitstapje zo'’n weekendje Amsterdam. Naar de maatstaven van nu is Fourgeous een kilootje of vijftien te zwaar voor een topscheidsrechter, maar dat gegeven zit hem zelf ogenschijnlijk nauwelijks in de weg. Je vermoedt in Fourgeous een sympathieke wijnboer, die de pinot noir even heeft gelaten voor wat-ie is, om het duel tussen Des Bataves en Belgique te fluiten. Bij de toss gooit hij het muntje zo hoog mogelijk de lucht in, de beide aanvoerders volgen de vlucht gebiologeerd.

We zien schokkerige zwart-wit beelden van volgepakte tribunes met mannen in keurige pakken en hoeden. En we zien spelers met fenomenale hoog opgetrokken broeken die als schooljongens in de houding staan. “De Belgische aanvoerder A. Swaertenbroeckx brengt een bloemstuk mee voor den Nederlandschen captain,” verschijnt in beeld als de Belgen een beeldvullende krans over het veld zeulen. Alles wordt minutieus in beeld gebracht, behalve de wedstrijd zelf eigenlijk. Als de samenvatting al halverwege is, komt eindelijk een bal in beeld. Een statische camera achter het doel filmt lukraak een handvol kansen en dat was het. “Het spel in vollen gang,” zegt de tekstkaart voor de zekerheid. Geen doelpunt gezien, geen idee van het wedstrijdbeeld. Met de ogen van de 21e eeuw een tamelijk absurde samenvatting, maar zo'’n honderd jaar geleden een unieke mogelijkheid bewegende beelden te zien van een sportevenement dat altijd verscholen was gebleven voor de massa.

De film is een eerste stap op weg naar voetbal als volkssport en poetst de geur van de elite, die in de beginjaren om het voetbal hangt, er bijna geruisloos vanaf. In 1959 zou de eerste live-wedstrijd op de televisie komen en werd ook Sport in Beeld een begrip in ons land. En nu zappen we achteloos van Feyenoord-Utrecht naar Arsenal-Chelsea en terug. Een kleine eeuw geleden waren er vier minuten en twintig seconden in de bioscoop. Zonder doelpunten. Eindstand 1-2.

Door Bas Ticheler

Lees hier de column van Bas Ticheler over de allereerste wedstrijd van het Nederlands Elftal