De dag dat heel ons voetbal stil kwam te staan

Het is vandaag, zaterdag 2 december, precies vijf jaar geleden dat Richard Niewenhuizen werd mishandeld. - Foto: KNVB Media

Wat doen vijf jaar met een mens? Met een voetbalclub? Met een kreet zoals ‘Zonder respect geen voetbal’? Met ons voetbal?

Vijf jaar geleden waren we met het Nederlands elftal net teruggekomen van een tegenvallend mannen-EK. Bereidden we ons alweer voor op een, zo bleek later, schitterend WK in Brazilië. Vijf jaar geleden was het overigens net zulk weer als vandaag.

Maar.

Zaterdag 2 december, precies vijf jaar geleden, werd grensrechter en voetbalvader Richard Nieuwenhuizen (41) neer geschopt na de thuiswedstrijd die een van zijn zonen met Buitenboys B3 speelde tegen Nieuw Sloten B1. Een dag later overleed hij aan de gevolgen van die aanval op hem. Uitgevoerd door jeugdspelers van de tegenpartij die woedend waren op hem. Om wat? Een paar verkeerde vlagsignalen, veel meer kan het niet geweest zijn. De voetbalwereld kwam letterlijk stil te staan.

Op het sportpark in Almere waar Buitenboys speelt, is vandaag de dag langs de lijn niet elk bord met ‘Zonder Respect Geen Voetbal’ nog intact. Op de wedstrijdshirts staat die tekst ook niet meer. En de veroordeelden zijn inmiddels weer vrij. Is dat raar allemaal? Nee, want de rechter heeft geoordeeld en tijd wordt geacht alle wonden te helen, zelfs deze. Bij de nabestaanden maakt dat de pijn en het gemis niet minder. Maar voor de rest? We gaan door. We moeten door. Iedereen moet door. Maar vergeten mogen we het nooit.

Ons geweten

Voor altijd zal het overlijden van Richard Nieuwenhuizen onderdeel zijn van de geschiedenis van het Nederlandse voetbal

Binnen de KNVB zal dat wat Richard Nieuwenhuizen overkwam altijd deel uitmaken van ons geweten, ons bewustzijn, ons denken over voetbal en hoe we daarin met elkaar moeten omgaan. Gebrek aan respect in ons voetbal heeft voor altijd een naam, die van de grensrechter van Buitenboys B3. "Voor altijd zal het overlijden van Richard Nieuwenhuizen onderdeel zijn van de geschiedenis van het Nederlandse voetbal", benadrukte KNVB-directeur amateurvoetbal Jan Dirk van der Zee eerder al eens.

De vraag blijft wat het allemaal met ons gedaan heeft in die vijf jaar tussen toen en nu. Wat hebben we gedaan, wat hebben we geleerd? Vijf jaar is een periode waarna reflectie voor het eerst iets officieels krijgt. Wat bracht het ons naast veel verdriet en boosheid?

Onschuldig voetbalveld

Dat verdoemde weekeinde in 2012 zette ons hele voetbal stil. Er werden 30.000 amateurduels afgelast. In het betaald voetbal droegen later alle spelers een rouwband en waren stadions een minuut lang indrukwekkend stil. Ieders gedachten waren op dat moment bij het slachtoffer. De donderdag erna opende het WK voor clubs in Yokohama met de wedstrijd Sanfrecce Hiroshima-Auckland City FC. Ook hier, zó ver weg van sportpark Polderkwartier, een minuut lang denken aan wat er op dat winderige veld in Almere gebeurde en hoe het kon gebeuren. Zoiets wilde niemand ooit nog meemaken op welk onschuldig voetbalveld dan ook.

Freelance-journalist Maarten Bax schreef er een boekje over onder de naam ‘Wat een kutvoetbal hè’. Het zouden de laatste woorden van de overledene geweest zijn. Het boek plaatst het voorval een paar maanden na dato in het perspectief van die tijd. Een tijd waarin 12.000 mensen een stille tocht liepen. Waarin ex-topvoetballers een herdenkingswedstrijd speelden, waarin drie elftallen bij Nieuw Sloten besloten elders te gaan voetballen.

Kick Hommes heeft er in het dagblad Trouw een reportage aan gewijd, maar dan in het perspectief van vijf jaar later. Wie het wil lezen kan onderstaande link aanklikken.

Op zoek naar respect op het voetbalveld Lees hier het artikel van Kick Hommes uit dagblad Trouw.

Cijfers

In die reportage staan cijfers, die de journalist kreeg op het bondsbureau in Zeist. Het zijn de cijfers die we zelf ophaalden uit het land. Uit ons voetballand. Een optelsom van excessen die laat zien dat er sinds ‘Almere’ minder wedstrijden uit de hand lopen. En dat kun je weer lezen als een gevolg van het werk dat de KNVB samen met de lokale en nationale overheid en ruim een miljoen voetballers verzet om tot normaal gedrag te komen in ons voetbal. Daar was het voetbal al mee bezig lang voor er langs de lijn iets vreselijk misging.

Dat trieste feit was niet nodig om aan de slag te gaan met de geldende normen en waarden in amateur- en betaald voetbal. We waren al bezig, grotendeels gefinancierd door het Ministerie van VWS, met het ontwikkelen van programma’s. We wisten al dat een veranderende maatschappij vroeg om een nieuwe bejegening van elkaar in wedstrijden. Veranderende maatschappij? Wij zelf waren en zijn aan het veranderen. Op ons speelveld staan veel meer van elkaar verschillende mensen dan lang geleden het geval was. Dat vraagt om aanpassen en de bereidheid elkaar beter te leren kennen. Uiteindelijk, zien we nu, nemen de excessen dus af.

Ieder exces is er één te veel

Moeten we daar blij mee zijn? Nee, het is slechts een teken dat het voetbal op de goede weg is. Maar ieder exces is er één te veel. Dat is een politiek correcte stelling. We weten dat een maatschappij zonder conflicten niet bestaat. En dus zullen er ook in het voetbal conflicten blijven bestaan. Want als je ergens in Nederland ‘de maatschappij’ in al zijn geledingen tegenkomt, dan is het ons voetbal met ruim een miljoen leden.

Daarom staan we niet stil bij hoopgevende cijfers, waarvan je alleen maar kan hopen dat ze een reëel beeld geven. En daarom staan we wel stil bij wat Richard Nieuwenhuizen moest overkomen. Aan de buitenkant lijkt alles weer te plooien naar hoe het was. ‘Zonder respect geen voetbal’ verslijt langzaam van borden en shirts. We gaan door, we voetballen door, soms wordt er gescholden en soms wordt er geschopt.

Veel en veel vaker wordt er gelachen en genoten op talloze voetbalvelden. Maar het voorval van vijf jaar geleden verdwijnt nooit uit de gedachten van wie het voetbal een warm hart toedraagt. We blijven er aan werken om geweld terug te dringen en uit te bannen. Die opdracht hadden we ons al gegeven, maar zal voor altijd extra urgentie hebben bij de gedachten aan voetbalvader Richard.