RKSV Driel zal Poolse bevrijders nooit vergeten

Willy Ederveen (links) en Niek Jacobs met het bijzondere clublogo van RKSV Driel. - Foto: KNVB Media

Vandaag - zaterdag 21 september - is het 75 jaar geleden dat de gerenommeerde Poolse parachutistenbrigade onder leiding van generaal Sosabowski landde op de oevers van de Rijn in de weilanden bij Driel. De plaatselijke voetbalvereniging RKSV Driel eert de mannen die hun leven in de waagschaal stelden op een bijzondere wijze: in het clublogo.

Tik tak, tik tak, klinken de noppen van de voetbalschoenen op de tegels van het pad naar het voetbalveld. Zo snel als hij kan, sprint het jongetje naar het gras waar zijn voeten op zoek gaan naar een bal. "Hoi opa", zegt hij onderweg. Opa is Drielenaar Niek Jacobs, die het onschuldige tafereel met kleinzoon Stein glimlachend gadeslaat. In mum van tijd krioelen op het veld in alle kleuren van de Champions League door elkaar. Penningmeester Willy Ederveen - gehuld in trainingspak van de club - trekt een sprintje naar het ballenhok. Er zijn weer meer kinderen op de instuiftraining van de benjamins afgekomen en dus tovert hij snel nog een paar ballen tevoorschijn. 

Vuurlinie

Even daarvoor heeft Jacobs de plek aangewezen waar 75 jaar geleden de Poolse parachutisten zijn geland, een weiland verderop. Tussen de bomen is de spoorbrug over de Rijn zichtbaar. Arnhem is niet ver weg. "In het weiland stond ook de boerderij van mijn opa", zegt het bestuurslid van de Stichting Driel-Polen. "Die is volledig verwoest." Net als een groot deel van Driel. Het dorp lag precies in de vuurlinie tussen de geallieerden en de Duitse bezetter. "De Duitsers zaten aan de andere kant van de Rijn in Oosterbeek. "Een strategisch punt, hoger gelegen dus ze hadden goed zicht op de geallieerden." 

In september 1944 willen de geallieerden via Operatie Market Garden onder leiding van de Britse veldmaarschalk Montgomery de Rijn oversteken, Arnhem en omgeving bevrijden en van daaruit het Ruhrgebied intrekken om de Duitse oorlogsindustrie te ontmantelen. Montgomery roept daarvoor de steun in van de Poolse parachutistenbrigade van Sosabowski, de best getrainde parachutisten ter wereld. Na de Duitse bezetting zijn ze hun land ontvlucht en hebben zich in ballingschap gehergroepeerd om ooit hun vaderland te bevrijden. 

Zondebok

Maar eerst Nederland, hoewel Sosabowski kritisch is op het welslagen van de operatie. Hij zal gelijk krijgen. De Duitse weerstand is groter dan gedacht. De slag om Arnhem is een brug te ver. Het geallieerde opperbevel zoekt een zondebok en vindt die in de Poolse bondgenoten. 'Zij hebben niet goed gevochten', zeggen de Engelse generaals op archief in de aangrijpende documentaire van Geertjan Lassche uit 2006 over het onrecht dat Poolse militairen is aangedaan. 

Documentaire Poolse bevrijders in Driel Ga naar de documentaire van Geertjan Lassche uit 2006.

In Driel is nooit getwijfeld aan de moed van de Polen. Na de bevrijding keren de voor het mortier-geweld gevluchte Drielenaren terug naar hun geboortegrond. Ze treffen het dorp in puin aan. Jakobs: "Bij mijn opa en oma stond alleen het kippenhok nog overeind. Daar hebben ze nog even in gebivakkeerd." De saamhorigheid is groot. Veel Drielenaren vinden onderdak bij elkaar tot de wederopbouw is voltooid. In oktober 1945 wordt ook al een voetbalvereniging opgericht: RKSV Driel. "De drijvende kracht is pastoor Poelman", zegt Willy Ederveen in de kantine. "Hij vindt het belangrijk dat de mensen kunnen ontspannen. Sindsdien is de club altijd een bindende factor in het dorp geweest." 

Poolse vlag

De oprichters kiezen voor een rood-wit tenue, de kleuren van de Poolse vlag. De 'V' van victorie siert de borst. Nog voor de eerste herdenking in het dorp van de Stichting Driel-Polen eert de voetbalvereniging door de keuze van de clubkleuren de Poolse bevrijders. Veertig jaar later wordt er aan het clublogo een parachutist toegevoegd. Dat beeld beklijft als je bij RKSV Driel op het sportpark rond loopt. Van koffiekopje tot biertap. En van kampioensvlag tot jubileumshirt: overal is het logo zichtbaar en de kracht daarvan moet niet worden onderschat. "Bezoekers vragen er regelmatig naar", zegt Ederveen. "En dan leg je uit hoe het logo is ontstaan. Wat hier is gebeurd. Zo wordt het verhaal doorverteld." 

Nog altijd. Ederveen heeft daar wel een verklaring voor. "Er is zoveel rotzooi in de wereld. En hier is het zo heerlijk rustig. Dat is niet vanzelfsprekend en dat zullen de mensen niet vergeten." De club is de hartslag van Driel en dus ook betrokken bij de jaarlijkse herdenking bij het Polen-monument op het plein bij de kerk. Vijf jaar geleden legde koning Willem-Alexander door een haag van jeugdleden een krans. En ook in 2019 bij de 75ste herdenking zullen de junioren in clubtenue verschijnen. "De veteranen vinden het altijd mooi om de kinderen in het rood-wit te zien", zegt Jakobs. "Dat sterkt hun trots." Dat is begrijpelijk. Hun kameraden zijn niet voor niets gestorven. Ze hebben niet voor niets gevochten. Een nieuwe generatie kan nu op de velden achter een bal aan rennen in plaats van te schuilen voor bommen en granaten.