De rol van de trainer tijdens de wedstrijd

Voordat we overgaan tot de tips is het goed om in je achterhoofd te houden dat je als voetbalcoach tijdens wedstrijden vooral de begeleider van jouw spelers bent. De wedstrijd is van de spelers. Coachen, als in verbale begeleiding en/of instructie, is geen doel op zich. Het doel is dat spelers zich met plezier kunnen ontwikkelen in het spel. Natuurlijk kun je aanwijzingen geven en coachen, het zijn echter de spelers die op het veld staan en hun eigen keuzes (leren) maken en hierbij fouten mogen maken.

Hieronder schetsen we een aantal aandachtspunten waar je als voetbalcoach tijdens een wedstrijd aan kunt denken.

Organisatie 

• Probeer een positie op een rustige plaats in te nemen, bijvoorbeeld naast de dug-out of aan de zijlijn. Op die manier kun je goed overleggen met je eventuele stafleden en heb je de minste afleiding van ouders of andere mensen. 
• Probeer ook je wisselspelers op een rustige plek, bijvoorbeeld in de dug-out, te laten plaatsnemen. (Laat spelers nooit lang wissel zitten, immers spelers zitten op voetbal om te voetballen). 
• Mocht je met meer stafleden zijn, dan kun je onderling taken verdelen bij het observeren van de wedstrijd.  
• Wanneer je besluit te wisselen tijdens de wedstrijd is het belangrijk de betreffende wisselspeler(s) voldoende tijd te geven om warm te lopen. Daarnaast is het voor spelers belangrijk aan te geven en/of samen te bespreken op welke positie ze gaan spelen en ze wellicht één of twee duidelijke tips mee te geven. 

Observeren

Probeer de eerste vijf minuten geen aanwijzingen te geven, maar vooral het spel te observeren. Spelers moeten even hun draai vinden en weten soms zelf heel goed wat ze moeten doen in bepaalde situaties. Als je de wedstrijd bekijkt, kun je kijken naar de volgende zaken: 

• Wat hebben we vooraf afgesproken en hoe gaat dat? 
• Hoe gaat het verdedigen? 
• Hoe gaat het aanvallen?

Bij bovenstaande vragen kun je jezelf afvragen: wat gaat goed en wat kan beter bij de verschillende spelers individueel, maar kijk ook naar het team als geheel. Voor junioren wordt het steeds logischer om te spelen als een team. 

Beïnvloeden 

• Het is belangrijk altijd positief te blijven, ook als het niet gaat zoals je wilt. Als voetbalcoach bewaak jij de sfeer van de ploeg. 
• Duidelijkheid is belangrijk voor spelers. Zorg dat er één persoon (voetbalcoach) tegelijk aan het coachen is. Wanneer meerdere mensen aan het woord zijn, kan dit verwarrend zijn voor de spelers op het veld. 
• Nadat je het spel goed hebt geanalyseerd en je conclusies hebt getrokken, kun je meerdere vormen van coachen toepassen: stimulerend coachen (benoemen wat er goed gaat, concrete (individuele) complimenten uitdelen) of begeleidend coachen (dit doe je om spelers te helpen. Je kunt een tip geven of een vraag stellen zodat de speler zelf na gaat denken over oplossingen.) 
• Analyseer na afloop wat het effect van jouw manier van coachen is geweest. Je wilt namelijk niet dat spelers te afhankelijk zijn van jou als coach. Het is hun spel en je wilt dat spelers zelfstandig hun keuzes steeds beter leren maken. 

Basisregels 

Voor alle coaching is het behulpzaam een aantal basisregels te onthouden, omdat dit je helpt het er voor iedere speler een leuke en leerzame wedstrijd van te maken: 

• Wees een rolmodel. 
• Betrek je spelers en luister naar ze. 
• Coach met mate en denk ook aan je volume en intonatie. 
• Stimuleer gewenst gedrag. 
• Coach op logische momenten, zoals wanneer spelers dicht bij je staan, of wanneer het spel stilligt. Coach zoveel mogelijk op ooghoogte als de groep of een speler in je buurt staat. 
• Coach positief en probeer je emoties in bedwang te houden. 
• Spreek de taal van jouw spelers. Stel hen vragen en laat spelers zelf nadenken. 
• Korte en duidelijke boodschappen werken het best. 
• Mocht je ongewenst gedrag zien, bedenk dan eerst goed wat je kunt doen in zo’n situatie. 
• Zet (letterlijk) een stap achteruit en neem de tijd om het spel te observeren. In veel gevallen kan het beter zijn om te zwijgen. Het spel is tenslotte van de spelers. 

Conclusie 

Als voetbalcoach is het vooral belangrijk de spelers hun wedstrijd te laten spelen. Het spreekwoord luidt niet voor niets ‘Spreken is zilver, zwijgen is goud’. Dat gaat zeker ook op voor voetbalcoaches. Het doel is dat spelers zich met plezier kunnen ontwikkelen in het spel en om dat te bereiken moeten ze leren hun eigen keuzes en fouten te maken. Wanneer je je spelers toch wilt helpen kun je dit het beste doen met duidelijke, concrete en positieve coaching.

Hoe ziet positief coachen er in de praktijk uit? Haal het beste in je spelers naar boven door positief te coachen. Benoem wat er goed gaat en geef concrete complimenten gericht op inzet in plaats van resultaat.