Wat kun je doen tegen pesten?

Wat is pesten? 

We hanteren hier de volgende definitie van pesten: ‘Pesten betekent wanneer één of meerdere spelers in het elftal hun persoonlijke macht en/of kracht systematisch misbruiken om andere spelers die zich niet of moeilijk kunnen verweren pijn te doen, te intimideren of bang te maken met de bedoeling er zelf beter van te worden.’ 

Wat is het verschil tussen plagen en pesten? 

De lijn tussen plagen en pesten is vaak dun. Over het algemeen kun je zeggen dat plagen binnen het team meestal onschuldig is en dat ook blijft als er een basis is van gelijkwaardigheid en het incidenteel gebeurt. Plagen is ook meestal één tegen één en is makkelijk te stoppen. 

Bij pesten is de sfeer in een team niet positief en er is altijd sprake van meer spelers tegen één. Er is sprake van een machtsverschil, een speler is niet in staat zich tegen de sterkere partij te verweren.  

De belangrijkste stelregel bij het verschil tussen plagen en pesten binnen een team is hoe de ontvanger het zelf ervaart. De zender kan het nog net zo leuk bedoeld of gezegd hebben, de ontvanger bepaalt uiteindelijk wat plagen is en wanneer het pesten wordt. 

De verschillen tussen plagen en pesten in een overzicht. 

Hoe kan ik pesten herkennen? 

Er is een aantal signalen waaraan je als voetbalcoach kunt zien dat een speler mogelijk gepest wordt: 

• Stil en teruggetrokken gedrag. 
• Minder opgewekte of gedeprimeerde stemming.  
• Niet meer naar voetbal willen of durven. 
• Vermijden van ‘ongeorganiseerde momenten’, bijvoorbeeld voordat de voetbalcoach aanwezig is het veld op gaan. 

De meest bekende vorm van pesten is waarschijnlijk het uitlachen en uitschelden van personen. Pesten kan echter in zeer veel verschillende vormen voor komen. 

• Buitensluiten, isolatie, uitsluiten: de speler niet aanspelen in het veld of niet laten meefietsen naar huis, of ervoor zorgen dat hij/zij geen bericht krijg van een wijziging in vertrektijd. 
• Lichamelijk/fysiek: trekken, duwen, spugen, schoppen, slaan, laten struikelen, krabben, bijten, aan de haren trekken of andere fysieke handelingen die niet gewenst zijn. 
• Afpersing: geld of andere spullen opeisen. 
• Gebaren: tong uitsteken, middelvinger opsteken. 
• Pesterijen via social media of telefoon: vervelende berichtjes of foto’s sturen. 
• Intimidatie: een speler achterna blijven lopen of ergens opwachten, iemand in de val laten lopen, de doorgang versperren of klemzetten tussen de fietsen. 
• Stelen of vernielen van bezittingen: beschadigen, afpakken en kapot maken van spullen. Niet respectvol omgaan met andermans bezittingen. 

Gevolgen van pesten 

De gevolgen van pesten kunnen heel ernstig zijn, Wie wordt gepest, heeft of krijgt een steeds minder positief zelfbeeld en zelfvertrouwen. Zo'n speler trekt zich terug om maar niet op te vallen en is bang.

Hoe ga je om met pesten? 

Wanneer je als voetbalcoach signaleert dat er gepest wordt binnen jouw team, kun je de vereniging vragen naar een pestprotocol. Ook kun je hulp vanuit de vereniging vragen als je denkt dat dit nodig is.  

Als voetbalcoach ben je de eerste persoon die het pesten kan signaleren. Probeer meteen in te grijpen als je denkt dat er iemand gepest wordt. Wanneer je aan het begin van het seizoen duidelijke afspraken hebt gemaakt over wat wel en niet geaccepteerd en gewenst (gedrag) is, kun je hiernaar verwijzen als je met de betrokkenen in gesprek gaat. Hier creëer je begrip en bewustwording mee. Een groepsgesprek met gehele team kan ook helpen het pesten te stoppen. Hierbij kun je iemand van de vereniging, zoals de vertrouwenscontactpersoon, vragen bij aanwezig te zijn. 

Regels en afspraken In de verenigingsregels is een gedeelde opvatting vastgelegd over wat binnen een vereniging als normaal wordt opgevat en wat de leden van elkaar mogen verwachten.

Het kan eveneens verstandig zijn de ouders van spelers te betrekken en het gesprek met hen aan te gaan om de ernst van de situatie te bespreken. Samen met de ouders kan worden gesproken over de begeleiding van een kind en de verschillende rollen die er bij pesten zijn. 

Tips om pesten te voorkomen

Door in te spelen op de drijfveren van jeugdspelers worden/blijven ze intrinsiek gemotiveerd. Bij het voorkomen en/of omgaan met pesten kun je dan denken aan: 

• Vrijheid geven aan spelers om eigen keuzes te maken. 
• Zorgen voor binding tussen de spelers. 
• Spelers zelfvertrouwen geven. Benoem bijvoorbeeld de goede eigenschappen. 
• Aanwezig zijn voor, en aandacht geven aan, spelers. 
• Interesse tonen in spelers. 
• Steun bieden wanneer spelers dit nodig hebben. 
• Spelers hun verhaal laten doen. 
• Wees vriendelijk en laat je waardering merken. 
• Zorg voor een positieve sfeer, door bijvoorbeeld ook teambuildingsactiviteiten in te plannen. 

Welke hulp kun je als voetbalcoach bieden bij pesten? 

Als voetbalcoach sta je er zeker niet alleen voor wanneer iemand binnen het team wordt gepest. Vaak is er binnen de vereniging iemand actief en verantwoordelijk voor dit thema om je hierbij te helpen. Je kunt een onafhankelijke volwassene vragen om je bij te staan als je denkt dat dit nodig is. Zeker als pesten al ernstige vormen heeft aangenomen en/of al langdurig speelt. Er is een aantal manieren waarop je als voetbalcoach de gepeste speler, pester(s) en zwijgende middengroep kunt helpen. 

Gepeste speler 

Begeleiding van de gepeste speler is van groot belang. De speler moet aan de ene kant in bescherming worden genomen en aan de andere kant kun je helpen eerdere ervaringen te verwerken. Dit kan bijvoorbeeld door gesprekken te voeren, al dan niet samen met de leid(st)er en eventueel in samenwerking met de jeugdcommissie en de vertrouwenscontactpersoon. 

Pester 

Hulp aan een pester kan bestaan uit een gesprek vanuit het verenigingsprotocol waarin je duidelijk kunt aangeven welk gedrag niet wordt geaccepteerd. Samen stippel je daarna een traject uit om het pesten te stoppen, bijvoorbeeld door sociale vaardigheden aan te leren. Als de pester vooruitgang boekt, kun je hem/haar complimenteren en met een schone lei verder gaan. 

Meelopers 

De zwijgende middengroep is van cruciaal belang in de aanpak van het probleem. Als de groep eenmaal in beweging is gebracht, hebben de spelers die pesten veel minder te vertellen. Je kunt deze groep deelgenoot maken van de situatie en hen vragen alert te reageren op pestgedrag.  

---

Volgende artikel in deze reeks

Veiligheid op het sportpark en daarbuiten Voor een voetbalvereniging is het heel belangrijk dat mensen zich er plezierig, veilig en vrij voelen. Alle leden vormen tezamen de vereniging en zonder (sociale) veiligheid blijven er weinig leden over. De accommodatie speelt een belangrijke rol bij het gevoel van sociale en fysieke veiligheid. Hoe kun je daar als voetbalcoach aan bijdragen?